در گفت وگو با مسیرساز مطرح شد
اولویت های لرزه زمین ساختی کشور به بهانه رخداد زمینلرزه اخیر در خاور تهران
مسیرساز: به اعتقاد پژوهشگر لرزه زمین ساخت سازمان زمین شناسی کشور، محل رخداد زمینلرزه عصر روز 24 مردادماه سال جاری و نیز زمینلرزه اردیبهشت ماه سال قبل در خاور تهران، در پهنه رومرکزی آخرین زمینلرزه بزرگ تهران در سال 1830 میلادی به بزرگای 7.2 بوده و بر پایه تحقیقات گسل مشا همیشه توان ایجاد زمینلرزه های بزرگتر از 7 را داشته و خواهد داشت. از ین جهت، بهتر است در رخداد زمینلرزه های آینده در این بخش از تهران بجای مراجعه و مصاحبه چندباره با متخصصان زلزله شناس و لرزه زمین ساخت سراغ متولیان ساخت و ساز ایمن را گرفت که بر پایه داده های علمیِ به قانون تبدیل گشته، چه کارنامه ای برای خود رقم زده اند.
دکتر شهریار سلیمانی آزاد، پژوهشگر لرزه زمین ساخت و پالئوسایزمولوژی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در گفت و گو با ایسنا با اشاره به جنبایی گسل مشا در کنار بزرگترین، پرجمعیت ترین و با اهمیت ترین شهر ایران، اظهار داشت: گسل مشا بزرگترین گسل لرزه زای شناسایی شده در خاور تهران است که باتوجه به پیشینه لرزه خیزی تاریخی و دستگاهی آن در کنار دیگر گسل های معرفی شده، این گستره همچون گسل های خاوری-باختری "آراکوه" (در زیر شهر دماوند، رودهن، بومهن و شهر جدید پردیس) و "کاجان" (در زیر مناطق ایرا، مهرآباد و فازهای جنوبی شهر جدید پردیس و جاجرود) و... از با اهمیت ترین سرچشمه های لرزه زای پیرامون خاوری تهران بزرگ به شمار می آید.
وی افزود: در نگاه نقشه، از ۳ قطعه گسلی اصلی گسل حدودا خاوری-باختری و ۱۹۰ کیلومتری مشا، دو قطعه خاوری و مرکزی در اصطلاح فنی با آرایش نردبانی-چپ پله و با حرکات چیره چپگرد در خاور لواسان هستند که این جنبش های چپگرد را به بخش خاوری گسل شمال تهران و به سمت شهر تهران منتقل کرده و می کنند.
سلیمانی با اشاره به رخداد لرزه ای در روز یکشنبه ۲۴ مرداد ماه در بومهن، توضیح داد: محل رخداد زمینلرزه عصر روز ۲۴ مردادماه سال جاری و نیز زمینلرزه اردیبهشت ماه سال قبل خاور تهران بر پایه نتایج بررسی های دیرینه لرزه شناسی ما در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۱، محل رخداد آخرین زمینلرزه بزرگ تهران در سال ۱۸۳۰ میلادی به بزرگای ۷.۲ نیز بوده است.
پژوهشگر لرزه زمین ساخت و پالئوسایزمولوژی سازمان زمین شناسی اشاره کرد: از آنجائیکه موقعیت رومرکز رخداد دو زمینلرزه کوچک و خردلرزه های همراه آنها در سال قبل و امسال در فاصله ۱۰ تا ۱۵ کیلومتری از هم قرار گرفته اند، پس در صورت شکست و گسیختگی گسل مشا در فاصله مورد اشاره توان ایجاد یک زمینلرزه بزرگتر از ۶ را خواهد داشت؛ این مساله فقط بعنوان یکی از گزینه های امکان پذیر و محتمل (همچون رخداد زمینلرزه دوقلوی اهر-ورزان در سال ۲۰۱۲ میلادی که گسلش زمینلرزه ای آن در بین دو بخش خردلرزه خیزی متمرکز در خاور و باختر رخداد زمینلرزه اصلی بود) می تواند به شمار آید.
وی افزود: البته، راستی آزمایی موضوع یاد شده نیازمند داده های علمی کافی و با دقت مناسب می باشد که حقیقتا هم اکنون فراهم نیست و ما هیچ وقت با داده های علمی اندک و ناکاملی که در اختیار داریم، مجاز به انجام تفسیرهای بزرگ، قطعی و سرنوشت ساز نیستیم.
این محقق سازمان زمین شناسی تصریح کرد: با این وجود، آنچه که هیچگاه از اهمیت گسل مشا در کنار دیگر گسل های جنبای تهران نکاسته، توان لرزه زایی و نرخ حرکتی بالای آن در جوار پایتخت کشور است و بس. از ین جهت، با رخداد هر زمینلرزه کوچک در این گستره شاید بهتر و صحیح تر آنست که بجای مراجعه و مصاحبه با متخصصان زلزله شناس و لرزه زمین ساخت از این پس فقط به سراغ متولیان ساخت و ساز ایمن رفت و در عمل از چند و چون واقعی مقاوم سازی سازه ها و شهرک های در حال توسعه بر پایه ضوابط برآمده از داده های لرزه زمین ساختی موجود پرسید؛ چونکه در صورت رخداد یک زمینلرزه بزرگ در شهر بزرگی همچون تهران (به ویژه در هنگام ّشب) فقط کسانی جان و مال شان حفظ خواهد شد که در ابنیه به اندازه کافی مقاوم و مناسب ساکن هستند.
بگفته وی در ضمن دهه های گذشته، داده های علمی فراهم آمده در تحقیقات پژوهشگران پیشرو و نیز جوان تر زلزله شناس، مهندسان سازه و لرزه زمین ساخت در قالب نقشه ها و کدهای ایمن سازی و مقاوم سازی در بخشنامه ۲۸۰۰ در دسترس متولیان ساخت و ساز بوده و قانون نیز آنها را موظف به رعایت کامل ضوابط مربوطه کرده است.
سلیمانی افزود: با وجود این، به باور خیلی از متخصصان ساخت وساز باتوجه به قیمت بالای مسکن و ساختمان در شهرهای بزرگ و ورود غیرمتخصصان سیاسی و غیرسیاسی سودجوی فراوان به این صنعت، متاسفانه تخلفات بسیار زیادی دراین زمینه صورت گرفته و می گیرد. از ین جهت، در سایه وجود متخصصان و قانون و ضوابط لازم الاجرای ساخت و ساز ساختمان های مقاوم در مقابل زمینلرزه نقش نهادهای نظارتی است که با اهمیت ترین اثرات را در کوتاه، میان و طولانی مدت خواهد داشت.
پژوهشگر لرزه زمین ساخت و پالئوسایزمولوژی سازمان زمین شناسی، اشاره کرد: برای رسیدن به این مهم در کنار انجام نظارت فنی قوی بر طراحی و اجرای ساختمان ها یکی از بنیادی ترین امور حرکت به سمت دستیابی به بیمه ای مطمئن باتوجه به ایمنی محل ساخت و کیفیت طراحی و ساخت ساختمان ها بر پایه بخشنامه های استاندارد است. یعنی، اگر کسی خواست در محل نزدیک به عامل خطر زمینلرزه (گسل های جنبا) ساخت وساز انجام دهد، به شرط عدم ضرر و زیان رساندن به دیگران می تواند، ولی باید بهای بیمه بسیار بیشتری برای بنا کردن ساختمان مورد نظر پرداخت کند، تا آنجا که عدم صرفه اقتصادی این امر مانع از عملی شدن آن به شکلی فراگیر شود. بدین ترتیب، رفته رفته و به شکلی هدفمند شرایط راه اندازی ساختمان های با اندازه کافی مقاوم و مناسب می تواند شکل گیرد. این همان رویه ای است که در خیلی از کشورهای مدرن ولی لرزه خیز پیگیری و اجرا می شود.
وی بر ضرورت اولویت های ذیل در مقوله لرزه زمین ساخت و کاربری آن در طراحی و اجرای ساختمان های مقاوم در مقابل رخداد زمینلرزه ها در کشور اشاره کرد:
۱- نیاز به تداوم انجام پژوهش های کاربردی و نوین لرزه زمین ساختی بمنظور استفاده در بروزرسانی ضوابط و قوانین فنی ایمن سازی و مقاوم سازی مقرون بصرفه ساختمان ها خصوصاً در شهرهای بزرگ و دارای پیشینه لرزه خیزی همچون تهران
۲- پرهیز از ساخت و ساز در نزدیکی پهنه های خطرناک تر شناسایی شده تا به امروز و اختصاص دادن اینگونه پهنه ها به فضاهای تنک جمعیت تر، فضای سبز و...
۳- انجام و تداوم طراحی و اجرای ساخت و سازهای ایمن برمبنای بخشنامه ۲۸۰۰ موجود.
۴- فراهم کردن هرچه زودتر شرایط برای آغاز به الزامی کردن بیمه تمامی ساختمان ها (دولتی و خصوصی) باتوجه به وضعیت ایمنی نسبی محل ساخت و کیفیت طراحی و اجرای آنها برمبنای ضوابط فنی. چونکه از این امر می توان در ایجاد دست کم آمادگی لازم برای تامین هزینه های مالی جبران خسارات در زمان بعد از رخداد زمینلرزه های بزرگ و لطمه رسان (و بمنظور پیش گیری از شکل گیری هرج و مرج مالی در وضعیت بحران) بهره جست.
سلیمانی اشاره کرد: در نهایت، طبیعتا هدف نهایی تمامی این تمهیدات برای حفظ جان افراد بعنوان ارزشمندترین وظیفه انسانی است که هر یک از ما می بایست در کنار کوشش برای حفظ دارایی ها و سرمایه های ملی همیشه در ذهن و عمل خویش داشته باشیم.
منبع: مسیرساز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب